Yerushalayim shel zahav (Jerusalem of Gold)

---

La israelí autora del himno 'Jerusalén de Oro', reconoció antes de morir haberse basado en una nana euskaldun 

La canción 'Jerusalén de oro', compuesta en 1967 por Naomi Shemer, está considerada como el segundo himno oficial de Israel, y ha sido incluida en numerosos filmes, como 'La Lista de Schindler'.

Una persistente polémica sobre el origen de la canción persiguió en vida a la autora, que siempre negó haberse inspirado en una tradicional canción de cuna euskaldun. Antes de su muerte en 2004, Shemer confesó a un colega que, inconscientemente, podría haberse basado en alguna nana vasca, según informa el diario israelí Haaretz.

Diversos expertos como el bertsolari Andoni Egaña, apuntan que podría tratarse de la melodía tradicional que utilizó Xenpelar en 'Salbatoreko Ermitan'. Otras fuentes identifican la misteriosa canción de cuna como un canto tradicional vasco titulado 'Bart hamarretan'.  

[gehiago irakurtzeko hemen sakatu]

---

Ikus eta entzun ditzagun hiru abestiak eta haien arteko aldeak eta antzekotasunak azter itzazu zu zeuk.

Lehenik eta behin 'Jerusalem of Gold' entzun dezagun bideo hau ikusiz:

Schindler's List (1993). Jerusalem of Gold (1967)

Ondoren, askoz zaharragoak diren bi euskaldun doinu entzun itzazu.

Aurrena 'Bart amarretan' edo 'Bart hamarretan' euskera normalizatuan idatzia, Markina-Xemein aldean jaso izan zen:

Hiru Truku taldea, "Mendebaldeko euskal baladak" diskotik hartuta

Bart amarretan

Bart amarretan dontzella nintzan
amaiketako senarra
gaubeko amabi santuetarako
gelditu nintzan bakarra.
Sentimentua, sentimentua
andiago penea:
ordu beteko senarragaitik
alargun gelditutea.

Eta ondoren 'Salbatoreko ermitan' abestia Xut Fanfarrea emanik, honekin batera Joan Frantzizko Petrirena (Xenpelar) bertsolariaren bertsoak agertzen ditugu ere:

Xut Fanfarre taldea, "Xut" diskotik hartuta

Salbatoreko ermitan

Joan Frantzisko Petrirena (Xenpelar)

 1
 Milla zortzireun irurogeita
 irugarrengo urtian
 Asensiyoz zan erromeriya
 Ermita txiki batian
 mundu onetako arrokeriya
 animentzako kaltian,
 bi dama gazte ikusi ditut
 ezin pasarik, atian.

 2
 Lujoz jantzita ikusi ditut
 erromeriyan bi dama
 elizarako erropa gabe,
 etxian aita ta ama
 zori gaisto jarri zituzten
 alabak eta kabana
 banadadiak fameliyara
 errenta gutxi darama.

 3
 Barrena sartu ziradenian
 parrez negoen atzetik,
 dudarik gabe promes egin da
 juanak ziran etxetik,
 nobiyo on bana eskatzen zuten
 lendabiziko itzetik,
 Salbadoriak libra gaitzala
 neska zarraren gaitzetik.

 4
 Neregatikan esango dute
 -pikaro begi luzia,-
 ayen orduko arrokeriyan
 kokotzeraño asia,
 ez det batere gezurrik esan,
 ala berian pasia;
 pobriarentzat ezta tokatzen
 aberetzaren klasia.

 5
 Salbadoria bixitatuta
 prestatu diran soruan
 beren burua errespetatzen
 aundi mendien moduan
 abanikorik zuten edo ez
 oraiñ ezdaukat goguan,
 zikiñ mantxarik etzan arkitzen
 oyen belarri onduan.

 6
 Meriñakia azpitik eta
 gañetik traje arrua,
 oyen bueluak bazirudiyen
 galera edo karrua;
 gorputz ederrak aita ta liraiñ,
 zuri gorriya larrua,
 batek zudurra galanta zuen,
 ¡a ze oliyo jarrua!.

 7
 Meriñakia azpitik eta
 gero soñeko gorriya,
 lasaitasunak galdu ez ditzan.
 kortsiatua gerriya,
 zapatatxuak txarolatuak,
 bega engañagarriya,
 eta buruko pañuelua
 frantzes modura jarriya.

 8
 Gorputz guziyan seda ta zinta
 gerriyan berriz kortsia,
 arritzen giñan damatxu-oyek
 kotxe gabe etortzia;
 gustatzen zaya aundi mendiyen
 moda berriyak artzia,
 oraindik oyei gerta liteke

 beste moduban jartzia.