2022-12-17: Orbaizetako arma olaren kantua (Aiezkoako mendietan)

Interpreteak eta bideoaren egileak: Bostak eta Laurenak

ORBAIZETAKO ARMA OLAREN KANTUA AIEZKOAKO MENDIETAN

Orbaizetako arma-olaren horma zaharrak suzko ekaitz dardartsu guziak jaurtikiaz jasanik, kondaira urratu baten ezaugarri bezala, xoilki, bakardadean geldituak. Beren baitatik ohizko bidean erreka iheskorra badoa, harriez maitemin eta lehen-minez eten gabeko joanean, hezetasun orlegiz itzala jauntziaz, eta uraren murmurio zoroak hantxe du aurkitzen oihartzunaren lillura. Nortasun sarkorra darion jaure sendoa, gure nahi eta ezinezko izate hautsiaren irudi apurtua. Zahartuegia dagoen gure ez izatearen mina ixurtzen ari den sabel sofritua. Eta eguneroko bakardadean, ixil ixilean, nehor ere ohartu gabean, suzko, burdinezko eta zizpazko oroitzapen zaharrak kopletan jalgitzen dira hormetan erroak dituzten zuhaitzetan gora.    ...Eta basoilarrak kantatzen du Iratiko basoan.

Hitzak: Jose Angel Irigarai             Musika: Benito Lertxundi

2022-12-17: X. urteurreneko bideoa

Jabier Axpe kantukideak osatutako bideoa

X. urteurrenari bertsoak

HAMAR URTE KANTUAN

Bi mila eta hamabi urtean lagun batzuek pentsatu herri hontako kale giroa behar gendula alaitu, ta hortarako onena zela euskal kantua suspertu ordutik hona Kantaguneak hamar urte egin ditu. Munduan zelan dagoen begira: negar ein beharko genuke bazter askotan tiro eta bonba hor dabiltza su eta ke, hortaz bizitza tristea dela denok esan genezake Kantagunerik ez balitz baina tristeagoa litzateke. Egia esanda ezken bolada ez dugu izan onena birus zital bat etorri zen ta aldrebestu zigun dana bihotza ere apurtu jakun zugatik Sergio laztana baina kantuak hurbiltzen gaitu joan ziren horiengana. Urte hauetan ene lagunok oroipen multzo itzela dantzaldi txango eta kalejirak    kantulagunak bezala diote kantuz bizi den orok iraun egiten duela eta euskeraz egiten badu ez dela hilko sekula!

Hitzak: Jokin de Pedro

Plentzia Kantagunearen 10. urteurreneko bertso laburrak

Kantagunetik kantagunera kantari dugu gogoa, hainbeste kalek, hainbat tabernak ikusi gaitu kantutan. Denborak aurrera bultzaturik hamar urte betetzean arrastoren bat utzi dugula hobe dugu pentsatzea: kantak ereitearekin batera haizatu dugu euskera. Baina bizitzak ez du etenik: ez gara hemen geldituko, Plentzia, Bizkaia, Euskal Herri osoa    izango dugu lekuko; kantarik kanta kalerik kale euskaraz alai ta tinko, beste hamar urte egiteko asmoa talde honentzat ez da nahiko: beti elkarrekin lagunartean iraungo ahal dugu betiko.

Hitzak: Iñaki Ortigosa

X. urteurreneko kontzertua

2012an abiatu zen Plentzia Kantagune taldea, beraz 10 urteko bidea bete dugu bukatzear den 2022an. Ordutik hona, ekimen asko atera dugu aurrera gure herrian eta Euskal Herriko beste kale-kantari taldeekin harremanak sendotu ditugu. Esan daiteke talde bezala osasuntsu heldu garela hamarkadara. Hori bai, bizitzaren legeari jarraituz guretariko batzuk bide bazterrean geratu zaizkigu, haiek guztiak gogoan ditugula egun hau ospa dezagun!

X. urteurrena ospatzeko ardatz nagusia kantua izango da eta horretarako, beti hurbil izan ditugun lagunak gonbidatu ditugu: Bostak eta Laurenak.

Hona hemen prestatu diguten egitaraua:

Bostak eta Laurenak taldeko partaide gehienak ezagutzen ditugu, haiekin kantuan sarritan topo egin dugulako hainbat eta hainbat herritan. Baina taldea? Bostak eta Laurenak taldea ezagutzen dugu?

Aurreko galderari erantzun nahirik, hauxe duzue taldeari egin diogun elkarrizketa:

Bostak eta Laurenak taldearekin solasean
Jatorrizko elkarrizketa (pdf)	Traducción de la entrevista (pdf)

Hona hemen gaurko emanaldiko kantutegia:

 

2022-12-06: San Nikolas Eguna

Jabier Axpe kantukideak osatutako bideoa

Iduzki denean

Iduzki denean abesti ezaguna da Euskal Herriko iparraldean batez ere. Ez dakigu nork idatzi zuen ezta noiz idatzi zen. Ematen du bikote baten arteko elkarrizketa bat dela, baina bertsoen artean ez dago jarraitasun argirik eta abestiaren zentzua ez da guztiz ulertzen.

Balizko interpretazio bat eman ahal izateko Jokin de Pedro lagunak bertso apokrifo bat idatzi du, eta bikotetik hirukotera jauzia egiten dugu. Jokin de Pedroren bertso berriak amodiozko hiruki baten kontakizuna bihurtzen da Iduzki denean abestia, non neska batek bi ezkongai dituen bata gogokoa dena eta bestea ez.

Jarraian Iduzki denean abestiaren hitzak eta azalpenak eskaintzen dira, non urdinez idatzi den 3. ahapaldia asmatutakoa den eta gainerakoak tradiziotik datozkigunak diren:

IDUZKI DENEAN

Iduzki denean, zoin den eder itzala! maitia, mintzo zira, plazer duzun bezala. egiten duzula mila disimula, inorant zirela; erraiten duzula bertzetaik naizela. Faltsuki mintzo zira. Zazpi urtez beti jarraiki zait ondotik, erraiten zautala, ez dut bertze maiterik; hitzer fidaturik nago tronpaturik gaixoa tristerik, ez dut eiten lorik, ez jan edan onik, maitia, zuregatik. Urzoak baitoaz une oro elkarrik zutarik maitia ez nagoke urrundik agote izanik ez dut izen onik hemen ez kanpotik, amodio garbirik bertzerik ez dut nik xangriz nauzu beterik. Oi! ene maitia, nik ere zuregatik, pasatzen dizut nik, zonbeit sabeleko min. Eskonduz zurekin samur ait'amekin, [samur = haserre] behar nindeite jin; ez dakit zer egin, ez eta nola jin, ni neure etxekoekin. Oi! ene maitia, nun duzu izpirituia? fediaren jabe, aita deraukazuia? atxikazu fedia maita bertutia libra kontzentzia, munduko bizia labur da maitia, ez zaitela kanbia.

Neskak gizon ganorabakoari: Maitia (esaten dio ironiaz) nahi duzun legez mintzo zara, mila disimula egiten duzu, inorantearena egiten duzu, bestelakoa edo bakana naizela diozu, eta laburbiltzeko: Faltsuki mintzo zara. Neskak gogoko duen gizonari: Zazpi urtez bere atzetik leial eta fidel ibili den mutilari erantzuten dio neskak, esanez berak ere maite duela. Gizon leialak neskari: Agote izate horrek eduki du bazterturik gixajoa, zazpi urtez, neskearen besoetatik. Orain, akabuan haren bihotza lortu duenean, neskearen gurasoak haserratzeko bildurretan dago. Neskak gogoko duen gizonari: Neska ere seko maiteminduta dago, baina badaki etxekoek ez dutela arraza madarikatu horretako bat familiara sartzen utziko. Neskaren “sabeleko minak” hitzez hitz harturik izan daitezke, baita ere, agotea zinez maite duenaren adierazgarri. Gizon leialak neskari: Agotearen hordagoa maiteari: izpiritua, fedia, bertutia, kontzientzia, horiek guztiak benetako amodioaren alde eta arrazakeriaren aurka jarri behar zaituzte, aitaren nahiaren ganetik!

Iduzki denean abestia Pantxoa eta Peio bikotearen ahotsean

 

Xorrotzak

Beñat Larrory 2016an, gaur egun Xiberoko Botza irratiko partaidea da

Xorrotzak kantaren hitzak Beñat Larroryk idatziak dira, eta izen bereko maskaradaren pertsonaiari buruz hitz egiten digu (maskaradako personaien argazkiak hemen kus daitezke). Xorrotzak maskarada beltzeko partaideak dira eta paper hori jokatzeko kantari onenak aukaratu ohi dira. Zuberoako maskadarari bururuzko informazio gehiago hemen: La maskarada de Zuberoa (gazteleraz).

Inauterietako segizioa den maskarada hainbat pertsonaiek osatzen dute, bi talde kontrajarritan antolatuta: gorriak eta beltzak. Gorrien bandoa onek edo ordenatuek osatzen dute; beltzen bandoa, berriz, gaiztoek edo deserrotuek osatzen dute.

Maskarada beltzeko partaideak:	Maskarada gorriko partaideak:
Buhameak (ijitoen taldea):  Buhame Jauna (ijitoen)  Zintzilau  Kauterak (kaldereroak edo pertza-konpontzaileak):  Kabana Handi (nagusia) Pitxu (kalderero aprendiza)  Fripu  Pupu  Xorrotxak (zorroztzaileak)  Kereztuak (zikiratzaileak)  Medizina (medikua)	Aintzindariak: Entseinaria (banderaduna) Txerreroa (errementaria) Gatuzaina (katua) Zamalzain (zentauroa) Kantiniersa (kantinera) Jauna eta Anderea Laboraria eta Laborarisa Marexalak (perretzaileak) Küküileroak (dantzari gazteak)

Xorrotzak: mutila eta nagusia

Jarraian Xorrotzak abestiaren hitzak eta azalpenak eskaintzen ditugu:

XORROTZAK
Bata mitila zelarik, bestea nausia, bena jokütik kanpo: Zer adixkidiak! Mezperan gaüa xuritürik gorri edatean, gorritü igantean xuriaren txestatzean. Bedatse bat izanik... Denbora den bezala errota üngüratzen, zahartzen hasirik gira bena ez ahültzen. Bi botzetan dütügü kantoreak gozatzen, hortan gira laketzen kobla oihükatzen. Bedatse bat izanik... Agitzen zaikü üsü gibel so egitea, urxantzaren bürüaren gainen fite txerkatzea. Ahatzerik beitügü urtoroz txapelak, dohakabez jabegoz kanbiatzen züala. Bedatse bat izanik, maskaraden botza sekülan ez beitügu ützi ofizioa. Xorrotza behin dena beti odolean, xorrotza behin dena beti dü gogoan.	Bata mutila eta bestea naugusia, hor Xorrotzen bikotea. Maskaradaren bezperako gaua zuriz joan zaie ardo gorria edanez, eta gorriturik daude biharamunean ardo zuria dastatzen. Denbora bezala gurpilak biratzen du, gu ere zahartuz goaz. Bi botzetan kantatuz plazerra hartzen dugu. Gertazen zaigu sarritan atzera begiratzea urtxantzak buru gainean bilatu nahirik. Zoritxarrez emandako txapelak ahazturik ditugu urtearen zehar. Udaberria da maskaraderen deia, sekulan ez diogulako egiteari utzi. Xorrotza behin dena ez du inoiz ahazten.
Hitzak: Beñat Larrory

Xiberotarrak taldearen Xorrotzak