2020(e)ko abenduaren 24(a), osteguna

2020-12-24 | urruneko entsegua

[eu] | [es]

Oraindik indarrean dagoen uuruneko entseguari beste lan bat gehituko diogu, Gontzal Mendibil gure lagunak eskaitzen digun gagon kanta hau:
  • Gabonak datozela ta (Gontzal Mendibil)






Gabonak datozela ta (ahotsbakoa edo instrumentala)


Gabonak datozela ta (Gontzal Mendibil)

2020(e)ko abenduaren 22(a), asteartea

Plentzia Kantagune | 2020ko Gabon Kantak

Ongi etorria iluzioz eman genion 2020ri baina nazkatuta esaten diogu agur.

Merezi ez duen arren agurra egin diezaiogun 2020 urteari:


2020ko Gabon Kantak: 2016, 2017, 2108 eta 2019ko Gabon Kanten bilduma


2020(e)ko abenduaren 18(a), ostirala

2020-12-18 | urruneko entsegua

[eu] | [es]

Hurrengo bi asteetan, metodo hau jarraituz, kanta bi landuko ditugu. Kanta bat ohikoa eta bestea ezezagunagoa:





Etxe honetan (ahotsbakoa edo instrumentala)


Etxe honetan (Josu Bergara)







Zaindu maite duzun hori (ahotsbakoa edo instrumentala)


Zaindu maite duzun hori (Ruper Ordorika)

Zaindu maite duzun hori

Zaindu maite duzun hori izeneko kantaren hitzak Joseba Sarrionandia idazlearenak direla aipatu da sarritan baina gezurra da, kantaren hitzak eta musika Ruper Ordorikarenak dira. Abesti hau Kantuok jartzen ditut diskoan argitaratu zen. 

Poemaren mezua ulertzeko jakin dezagun Ruperrek noiz eta zergatik sortu zuen, horretarako 2003. urtera atzera egin beharko genuke kanta hau lotuta dagoelako Euskaldunon Egunkaria-ren itxierarekin. Datu hori aintzat harturik bakoitzak bere zentzua eman diezaiola Zaindu maite duzun hori kantaren izenburuari.


Jarraian abestiaren hitzak eskaintzen ditugu, eta horiekin batera nolabaiteko itzulpen librea:

ZAINDU MAITE DUZUN HORI
      Iritzi helduak, uste haundikoak,
      gure herriaz.
      Goiz eta arrats berriketan
      gure herriaz.
      Nik ere nahi nituzke
      halako segurtasunak eduki.
      Baina, gauzak zer diren,
      kontuak ez zaizkit ateratzen ongi.

      Hori suertea
      nonnahikoak diren hoiena!
      Sasi guztien gainetikan
      dabiltza hegan.
      Inork ez zidan esan
      Euskaldun izatea zein nekeza den,
      hobe nuela hautazea
      munduko hiritar izatea.

      Kantu leunak
      nahi nituzke jarri.
      Eguzkia ainubian denari.
      Zaindu maite duzun hori.
      Hala esaten didate:
      Zertan zabiltza maite kontuetan?
      Elkarbizitza jokuan
      eta zu, berriz, bertso ttikietan.

      Kantu leunak nahi nituzke jarri. 
      Eguzkia ainubean denari.
      Zaindu maite duzun hori.
      Kantu leunak nahi nituzke jarri. 
      Eguzkia ainubean denari.
      Zaindu maite duzun hori.
      Zaindu gorroto duzun hori.      
      Zaindu maite duzun hori.
     Opiniones sensatas, de plena confianza,
     sobre nuestro pueblo.
     Por la mañana y por la tarde hablando
     sobre nuestro pueblo.
     Yo también querría
     tener semejantes seguridades.
     Pero, lo que son las cosas,
     las cuentas no me salen tan bien.
     
     Menuda suerte la de
     esos que son de cualquier sitio!
     Andan volando
     por encima de todas las zarzas.
     Nadie me dijo
     lo difícil que es ser euskaldun,
     que más me valía elegir
     ser ciudadano del mundo.

     Querría componer cantos suaves.
     Sol a quien está en la umbría.
     Cuida eso que amas.
     Me dicen:
     Cómo andas con asuntos de amor?
     La convivencia en juego
     y tú, sin embargo,
     con versos intrascendentes.

     Querría componer cantos suaves.
     Sol a quien está en la umbría.
     Cuida eso que amas.
     Querría componer cantos suaves.
     Sol a quien está en la umbría.
     Cuida eso que amas.
     Cuida eso que odias.
     Cuida eso que amas.
                            Hitzak eta musika: Ruper Ordorika

Zaindu maite duzun hori. Ruper Ordorika (Bilboko Kafe Antzokia, 2015ean)

2020(e)ko abenduaren 6(a), igandea

Ostiraletan duzu

Ostiraletan duzu izeneko amodio kanta Baxenafarroako Amikuze ingurukoa ei da, bai hizkuntzari begira eta bai Garrüze herria aipatzen delako. Ostiraletan duzu kantaren doinua musikalki mazurka bat da eta hauxe da bere partitura:



Bestalde, jakin dezagun Espainako Independentzia Gerra (Frantzestada euskal usadioan) garaian, Garrüzeko gudua gertatu zela 1814an, non aurrez-aurre izan ziren Frantziako Lehen Inperioa alde batetik eta bestetik Erresuma Batua, Espainia eta Portugalen arteko aliantza. Soult mariskal eta Harizpe mariskal frantziarrak galtzaile atera ziren eta Wellingtongo dukeak irabazi zuen Garrüzeko gudua.

Jarraian abestiaren hitzak eskaintzen ditugu, eta horiekin batera nolabaiteko itzulpen librea:

OSTIRALETAN DUZU
   Ostiraletan duzu Garruzen merkatu
   ene maite pollita han nuen kausitu
   pott bat galdegin neron xapela eskian
   biga eman zautadan nigarra begian.

   Gero galdegin neron "nigarrez zer duzu?
   Hola xangrinatzeko sujetik ez duzu"
   Arrapostu'man zautan "Zuhaurrek dakizu,
   ene nigar ororen sujeta zira zu"
    
   Hola denaz geroztik ez egin nigarrik,
   ez daite arrosarik elorri gaberik,
   zu hola penaturik urriki baitut nik,
   plazer duzuna duzu eginen nitarik.
   Los viernes es mercado en Garruze
   allí encontré a mi bonita amada
   le pedí un beso con la txapela en la mano
   y me dio dos con lágrimas en los ojos.

   Luego le pregunté "¿por qué lloras? no
   tienes ninguna razón para disgustarte así"
   Ella me respondió "Tú bien lo sabes,
   tú eres la razón de todos mis lloros"

   Si eso es así no debes llorar,
   no puede haber rosa sin espinas,
   me compadezco de ti por haberte apenado,
   por mi parte puedes hacer lo que desees.

Ostiraletan duzu. Folketan

2020(e)ko abenduaren 5(a), larunbata

Arbotiko prima eijerra (Jaun baruak)

Jaun baruak izeneko kanta Benito Lertxundi oriotarrari esker ezaguna egin zen 1975ean "...eta maita herria üken dezadan plazera" diskoan argitaratu zenean, kanta horren gainean zenbait oker zabaldu ziren. Hasteko, kantaren jatorrizko izena Arbotiko prima eijerra da eta hori baino larriago: hitzak ez dira anonimoak diskaren azalean aditzera ematen zen bezala, hitzak Beñat Mardo bertsolari zuberotarrari zor dizkiogu.

Baina urteak aurrera joan arren akats eta errakuntsekin jarraitu dugu. Gure kantagintzari begirada bat bota ezkero, 2010eko "Munduan ortozik" izeneko diskoan, Kherau taldeak Jaun baruak izenburua duen kantaren bertsioa egiten duela aurkituko dugu, eta oraingoan ere hitzak herrikoiak direla adierazten da.

Uhartehiri Arboti ibilibidea oinez

Arbotiko prima eijerra (Jaun baruak) XVIII. mendeko epitalamio (ezkontza-kantu liriko) bat da, esan bezala, Beñat Mardo koblakariak sortua Baxenafarroako Amikuze inguruko bi nobleen ezkontzarako: Maria Place Arbouet eta Armand Jean Uhart. Jatorrizko hitzak hauek omen ziren:

                   ARBOTIKO PRIMA EIJERRA
                (Beñat Mardo, XVIII. mendea)
 
                    Jaon baruak aspaldin
                    Xederak hedatü zütin
            Xori eijer bat hatzaman düzü Paubeko seroren komentin
            Orai harekin biziren düzü, aspaldian gogun betzin.

                    Jaon barua, orai zü
                    Felizitatzen zütügü
            Zeren beitüzü Mus de la Plazaren prima eijerra esposatü
            Andere hori hirus düzü: zuri ez deizugu dolü.

                    Xedera balitz halako
                    Merkatietan saltzeko
            Ziberuko aitunen semek eros litzazkie oro
            Halako xori eijertto zunbaiten hatzamaiteko!

Jarraian, 1975 geroztik guri heldu zaigun abestiaren hitzak eskaintzen ditugu, eta horiekin batera nolabaiteko itzulpen librea. Eztei-kantu bat izanik, iruditzen zaigu azken bi ahapaldiak lekuz kanpo daudela, horregatik zalantzan jartzen dugu Beñat Mardok kantatutako bertsoaren zati direnik:

ARBOTIKO PRIMA EIJERRA (JAUN BARUAK)
      Jaun baruak aspaldin
      Xederak hedatu ditin
      xori eijer bat hatzaman dizü
      Pabeko seroren komentin,
      orai harekin biziren düzü
      aspaldian gogun beitzin.

      Xedera balitz halako
      merkatüetan saltzeko,
      Xiberuako aitunen semek
      eros litzazkie oro,
      halako txori eijerto
      zunbaiten hatzamaiteko.

      "Igaran apirilaren bürian,
      armadaren erdian,
      züntüdan bihotzian,
      armak oro eskian;
      present espiritian,
      mahanka besuen artian"

      "Jauna maite banaüzü,
      erraiten düzün bezala,
      kita ezazü, kita ezazü
      Erregeren zerbütxüa
      eta maita herria,
      üken dezadan plazera"
      El señor barón hace tiempo
      tendió sus redes
      y atrapó un precioso pájaro
      en el convento de monjas de Pau,
      ahora vivirá con aquel
      como deseaba desde hace tiempo.

      Si ese tipo de redes
      se vendieran en el mercado,
      los hidalgos de Zuberoa
      los comprarían todos
      para atrapar
      tan hermoso pájaro.

      "A finales del pasado abril,
      en medio del ejército,
      te tenía en el corazón
      todas las armas en la mano
      presente en el espíritu,
      me faltabas entre los brazos"

      "Señor, si me ama
      tal como afirma
      abandone, abandone
      el servicio del Rey
      y ame al pueblo
      para que yo me contente"
                                  Hitzak: Beñat Mardo
                                  Musika: Herrikoa



Arbotiko prima eijerra (Jaun baruak). Kherau

2020(e)ko abenduaren 4(a), ostirala

2020-12-04 | urruneko entsegua

[eu] | [es]

Hurrengo bi asteetan, metodo hau jarraituz, kanta bi landuko ditugu. Kanta bat ohikoa eta bestea ezezagunagoa:





Jaun baruak (ahotsbakoa edo instrumentala)


Jaun baruak (Benito Lertxundi)







Biziaren bidea (ahotsbakoa edo instrumentala)


Biziaren bidea (Xiberotarrak)